Thiết bị lưu điện và những nguy cơ cháy nổ
Như chúng ta đã biết, nhu cầu sử dụng điện ngày càng gia tăng trong khi đó nguồn cung của nước ta lại có hạn. Chính vì vậy, để có một chất lượng điện tốt, cộng với nguồn điện được sử dụng liên tục thì chỉ có bộ lưu điện mới có thể làm được. Điện lưới chập chờn là nguyên nhân đầu tiên gây nên sự suy giảm tuổi thọ của các thiết bị điện, đặc biệt là các loại thiết bị điện tử nhạy cảm như: hệ thống thông tin, điều khiển công nghiệp, đặc biệt là trong trung tâm dữ liệu cần nguồn điện sạch và ổn định. Khi nguồn điện không ổn định hay khi mất nguồn đột ngột sẽ làm mất dữ liệu, ảnh hưởng chất lượng dịch vụ, ảnh hưởng tới khách hàng và ảnh hưởng tới các thiết bị liên quan, đặc biệt cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật có rất nhiều thiết bị sử dụng bộ lưu điện như xe đạp điện, máy vi tính, các loại xạc đa năng lưu trữ pin cho các thiết bị điện tử, đèn chiếu sáng nạp pin …Đó là những thiết bị dùng lưu điện ra đời như một giải pháp tối ưu nhất cho nguồn điện và các thiết bị sử dụng điện. Bộ lưu điện không những giúp loại bỏ các sự cố về điện mà còn duy trì nguồn điện trong thời gian mất điện.
Tuy nhiên đây cũng là một trong những nguyên nhân gây cháy nhiều trong thời gian qua như cháy, nổ điện thoại trong lúc xạc pin, cháy xe đạp điện trong lúc nạp điện….vậy để sử dụng hiệu quả và tránh những nguy cơ cháy nổ từ các thiết bị trên chúng ta phải làm gì????
Nguyên nhân gây cháy,nổ thường là:
Các thiết bị lưu điện thường được kết nối trực tiếp và liên tục với nguồn điện xoay chiều 220V/50Hz. Việc kiểm tra định kỳ với thiết bị không thường xuyên nên khó phát hiện các lỗi dẫn đến sự cố của thiết bị.
Hệ thống bộ đổi điện từ dòng điện xoay chiều sang một chiều và ngược lại, cũng là nguyên nhân chính gây ra cháy nổ ở xe đạp điện. Những mối hàn, đầu nối của linh kiện không được cách điện tốt, nó có thể gây ra hiện tượng phóng điện làm cho hệ thống đó bị chập và dẫn đến cháy.
Hình ảnh căn phòng bị cháy khi pin điện thoại nổ
Các thiết bị lưu điện được sử dụng hiện nay hầu hết là ắc qui kín khí, dung môi sử dụng là dung dịch axit sunfuric loãng. Khi dung môi bị hao tổn trong quá trình sử dụng, không phủ kín bản cực sẽ làm bản cực phát nóng rất mạnh, bản cực bị cong vênh, chập bản cực ắc qui (thường là dây âm chạm vào dây dương hoặc ngược lại). Lúc này, ắc qui phóng ra một dòng điện rất lớn, phát tia lửa điện, gây nóng bình nhanh chóng và có thể phát nổ.
Quá trình nạp điện vào và tiêu thụ điện từ thiết bị lưu điện sinh ra lượng nhiệt lớn, đặc biệt là khi có dòng điện nạp, xả vượt quá 10% dòng điện định mức của thiết bị lưu điện. Khi nạp điện ắc qui với một dòng điện lớn thì ắc qui sẽ sinh ra hai loại khí dễ cháy nổ là hydro và oxy. Bình thường với các ắc qui kín khí thì hai loại khí này sẽ kết hợp với nhau và tạo thành nước mà ít thoát ra ngoài, nhưng trong các ắc qui kiểu hở thì hai khí này bay vào không khí tại vị trí đặt ắc qui. Với một lưu lượng lớn hỗn hợp hai khí này thì khi có tác nhân là tia lửa (do hút thuốc lá, do đóng cắt công tắc điện, cắm dây hoặc rút dây điện tại các ổ cắm gần đó, kẹp hoặc tháo các mỏ kẹp cá sấu cho sạc…) thì có khả năng dẫn đến cháy, nổ.
Khi nạp hoặc xả bình ắc qui với dòng điện quá cao, có khả năng nhiệt phát ra quá nhanh, không phân bố và giải thoát kịp, sẽ làm cong vênh các bản cực. Nếu có điểm nào trong lớp giấy cách điện giữa các bản cực không tốt, sẽ xảy ra ngắn mạch giữa 2 bản cực với nhau. Dòng ngắn mạch này chỉ chảy trong nội bộ cell, có giá trị rất lớn nhưng không đo được bằng các dụng cụ bên ngoài, làm phát sinh một lượng khí rất lớn trong thời gian rất bé, tạo áp suất cao và làm nổ bình.
Cháy, nổ còn có thể xảy ra do ắc qui bị quá nạp trong thời gian dài.Trong mọi chế độ nạp (giám sát bằng thiết bị nạp tự động hoặc chế độ nạp thủ công) thì cần giữ nhiệt độ ắc qui dưới mức 50 độ C. Việc nạp quá dòng, quá áp sẽ dẫn đến ắc qui bị nóng quá nhiệt độ cho phép, dẫn đến tuổi thọ ắc qui giảm nhanh và đặc biệt ắc qui có thể phát nổ nếu nhiệt độ quá cao.
Hình ảnh chiếc xe đạp điện, bình ác quy xe bốc cháy
Để đảm bảo an toàn PCCC tại các cơ sở sử dụng thiết bị lưu điện, hạn chế đến mức thấp nhất số vụ cháy và thiệt hại do cháy gây ra. Cảnh sát PC&CC Thành phố Hà Nội khuyến cáo các cơ quan, đơn vị, tổ chức,hộ gia đình và cá nhân một số nội dung sau:
1. Định kỳ kiểm tra kỹ thuật đối với thiết bị lưu điện, kiểm tra chất lượng các cực bên ngoài, dây nguồn, dây dẫn từ ắc qui tới thiết bị tiêu thụ, lượng dung môi trong bộ lưu điện cần bổ sung. Trường hợp dung môi bị hao hụt không bổ sung được thì cần phải thay thế thiết bị lưu điện. Việc kiểm tra phải do cán bộ kỹ thuật có chuyên môn tiến hành.
2. Khi lắp đặt cần tính toán công suất của thiết bị lưu điện phù hợp với công suất của thiết bị tiêu thụ điện, đảm bảo dòng điện hoạt động phù hợp không làm phát nóng quá mức thiết bị lưu điện.
3. Thường xuyên giữ thiết bị sạch sẽ, khô ráo, không đặt gần các nguồn hơi nước, các vật liệu dễ cháy, các thiết bị có nguồn nhiệt cao để tránh phát sinh dòng điện rò.
4. Chọn vị trí đặt thiết bị lưu điện thông thoáng, địa hình bằng phẳng, không được đặt các vật cản tại các nơi có các khe hở tạo luồng không khí ra vào của thiết bị; trong trường hợp sử dụng bộ lưu điện công suất lớn gồm nhiều ắc quy cần có hệ thống quạt làm mát cưỡng bức.
5. Trong trường hợp thiết bị lưu điện được lưu kho tại nơi có độ ẩm cao sẽ dẫn đến hiện tượng ngưng tụ hơi nước. Khi đó cần đặt ra ngoài nơi thoáng khí để bay hết hơi nước phía trong và ngoài thiết bị, đảm bảo không bị chập điện trong quá trình sử dụng.
6. Nguồn điện và phích cắm cấp điện cho thiết bị lưu điện phải được đặt tại vị trí thuận tiện, có thể nhanh chóng rút điện nếu xảy ra tình huống nguy cấp. Các ổ điện phải được nối đất để đảm bảo an toàn.
7. Phải tắt các thiết bị tải điện trước khi nối với bộ lưu điện UPS; sau khi nối điện hoàn chỉnh mới được bật lần lượt các thiết bị tải điện lên. Khi muốn ngắt hoàn toàn nguồn điện tại đầu ra của UPS, trước tiên cần tắt UPS sau đó rút phích cắm của bộ lưu điện ra khỏi nguồn cấp điện.
Vũ Thị Lành – Phòng PC66
