Nhân văn, khoan dung, nhưng vẫn không mất đi tính nghiêm minh của pháp luật
Dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) trình Quốc hội khóa XV tại Kỳ họp thứ 9 dự kiến vào tháng 5 năm 2025 không chỉ nhằm tháo gỡ những vướng mắc từ thực tiễn thi hành mà còn thể hiện quan điểm hình sự mới của Đảng và Nhà nước ta, đặc biệt là về hình phạt tử hình.
Ảnh minh họa
Theo Dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi), sẽ bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án (vẫn bảo đảm cách ly người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội) tại 08/18 tội danh (44,44%) có khung hình phạt tử hình ở Bộ luật Hình sự hiện hành. Trong đó bao gồm những tội danh:
- Tội “Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân”;
- Tội “Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”;
- Tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh”;
- Tội “Vận chuyển trái phép chất ma tuý”;
- Tội “Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược”;
- Tội gián điệp;
- Tội tham ô tài sản;
- Tội nhận hối lộ.
Đồng thời, Dự thảo còn sửa đổi một số quy định khác liên quan đến hình phạt tử hình như:
- Bổ sung quy định về việc Tòa án có thể tuyên hoãn thi hành án tử hình 02 năm đối với người bị kết án tại thời điểm tuyên bản án tử hình nhằm tạo điều kiện, khuyến khích người bị kết án tích cực khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại, thực hiện các nghĩa vụ dân sự khác; tích cực hợp tác với cơ quan có thẩm quyền trong quá trình xử lý tội phạm.
- Bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS, đang có nhiễm trùng cơ hội.
Đây là điểm mới nhằm bảo đảm tính nhân văn, nhân đạo trong chính sách hình sự của Nhà nước, phù hợp với tinh thần tôn trọng và bảo vệ quyền con người theo Hiến pháp năm 2013.
Song song với việc thu hẹp hình phạt tử hình, Dự thảo cũng bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án là hình phạt chính. Đây là “hình phạt tù không thời hạn và không được xem xét giảm hình phạt đã tuyên, trừ trường hợp đại xá, ân giảm hoặc Luật Đặc xá có quy định khác, được áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, nhưng chưa đến mức bị xử phạt tử hình”. Việc bổ sung quy định này vừa giúp bảo đảm tính nghiêm khắc, răn đe, vừa không triệt tiêu hoàn toàn cơ hội tái hòa nhập cộng đồng của người phạm tội.
