Đường lối quan điểm của Đảng về công tác xây dựng thế trận an ninh nhân dân trong tình hình mới
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quán triệt, vận dụng sáng tạo, thành công quan điểm “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” với tư tưởng “lấy dân làm gốc” được đúc kết từ lịch sử mấy ngàn năm dựng nước và giữ nước. Quan điểm này cũng được Đảng vận dụng trong lãnh đạo sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ an ninh quốc gia (ANQG), trước hết là xây dựng nền an ninh nhân dân (ANND) và thế trận ANND – một nghệ thuật an ninh của dân tộc ta do Đảng lãnh đạo. Đây là tư duy mới của Đảng về sức mạnh và lực lượng bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ ANQG trong giai đoạn cách mạng mới. Tư tưởng về xây dựng thế trận ANND được phát huy từ truyền thống dân tộc, trên cơ sở thực tiễn cách mạng Việt Nam, kế thừa quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của quần chúng nhân dân, của các giai tầng xã hội kết hợp với lực lượng vũ trang để bảo vệ an ninh trật tự. Tư tưởng xây dựng thế trận ANND được Đảng ta từng bước khẳng định, phát triển và ngày càng hoàn thiện qua các kỳ Đại hội và chặng đường 30 năm đổi mới.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986) mở đầu cho thời kỳ đổi mới của đất nước về tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội: chính trị, kinh tế, đối ngoại, quốc phòng, an ninh… Trong các bài học kinh nghiệm của quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta nhấn mạnh bài học: “Trong toàn bộ hoạt động của mình Đảng phải quán triệt tư tưởng lấy dân làm gốc, xây dựng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao động”. Sự nghiệp cách mạng chỉ có thể giành thắng lợi khi biết dựa vào dân, khơi nguồn sức mạnh, sức sáng tạo của quần chúng nhân dân, dựa vào dân để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Báo cáo chính trị của Đại hội đã chỉ rõ: “ Công cuộc bảo vệ an ninh chính trị, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội cần được tiến hành bằng sức mạnh của mọi lực lượng vũ trang và không vũ trang và bằng mọi phương tiện cần thiết”. Đến Đại hội VII (1991), Đảng ban hành Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH, trong đó Đảng ta tiếp tục khẳng định “Sự nghiệp cách mạng là của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, chính nhân dân là người làm nên thắng lợi lịch sử” và “không ngừng củng cố, tăng cường đoàn kết toàn Đảng, toàn dân, đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế”. Tinh thần đại đoàn kết toàn dân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ ANQG góp phần làm nên sức mạnh to lớn của đất nước để củng cố tiềm lực quốc phòng, an ninh trong mọi thời kỳ. Lần đầu tiên trong Nghị quyết Đại hội VII, Đảng ta chính thức đưa ra quan điểm xây dựng thế trận ANND: “Phát huy sức sức mạnh tổng hợp của toàn dân, của cả hệ thống chính trị, từng bước tăng cường tiềm lực quốc phòng và an ninh của đất nước, xây dựng vững chắc nền QPTD, thế trận quốc phòng toàn dân (QPTD) gắn với nền ANND và thế trận ANND”.
Đại hội Đảng lần thứ VIII tiếp tục khẳng định phương châm: “tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên cơ sở lấy liên minh giai cấp công nhân – nông dân – trí thức làm nền tảng”. Đại hội Đảng lần thứ IX (2003), Đảng đề cập “xây dựng cơ sở chính trị – xã hội, thế trận QPTD và ANND, coi trọng xây dựng thế trận trên các địa bàn chiến lược trọng yếu”. Quan điểm này được Đảng ta định hướng rõ hơn trong Hội nghị Trung ương 8 (khóa IX), thể hiện rõ quan điểm về sự kết hợp giữa hai thế trận: “Củng cố và hoàn thiện nền QPTD, ANND và thế trận QPTD gắn với thế trận ANND trên từng địa bàn tỉnh, thành phố, đặc biệt là trên các địa bàn chiến lược”. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đưa ra khái niệm xây dựng “Thế trận lòng dân” nhằm khơi dậy, quy tụ và phát huy chính trị – tinh thần của mọi tầng lớp nhân dân trong thế trận quốc phòng – an ninh. Đến Đại hội XI, Đảng ta một lần nữa xác định rõ: “Sức mạnh bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay là sức mạnh của sự kết hợp giữa thế trận QPTD với thế trận ANND trong một thể thống nhất hoàn chỉnh”.
Như vậy, trong quá trình phát triển nhận thức lý luận, Đảng ta lần lượt cụ thể hóa đường lối quần chúng, chính sách dân vận thành các hình thái nền ANND, nền QPTD, thế trận ANND, thế trận QPTD. Đồng thời cùng với việc lãnh đạo xây dựng các nền, thế trận độc lập, Đảng ta đã xác định phải kết hợp chặt chẽ nền ANND, thế trận ANND với nền QPTD, thế trận QPTD trong một thể thống nhất hoàn chỉnh. Xuyên suốt các nền và thế trận ấy là “Thế trận lòng dân” nhằm huy động sức mạnh quần chúng và sự tham gia của các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị, đoàn thể quần chúng vào sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ ANQG dưới sự lãnh đạo trực tiếp và tuyệt đối về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung thống nhất của Nhà nước, lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt.
Quan điểm, đường lối phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước, của cả dân tộc vào sự nghiệp quốc phòng, an ninh, trong đó có sức mạnh của quần chúng nhân dân, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc cùng với sức mạnh vật chất, sức mạnh tinh thần của toàn xã hội được thể hiện rõ trong các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về an ninh, quốc phòng, như: Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 17 tháng 12 năm 1998 của Bộ Chính trị về “Chiến lược an ninh quốc gia”; Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 8 (khóa IX) và Nghị quyết 28-NQ/TW ngày 25 tháng 10 năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; Nghị quyết số 40-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa IX) về Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác công an trong tình hình mới… Nghị quyết của Đảng đã xác định rõ các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, mục tiêu, yêu cầu xây dựng nền ANND và thế trận ANND.
Về nội dung xây dựng thế trận ANND, Đảng xác định là việc tổ chức huy động lực lượng, phương tiện cần thiết, đặc biệt là phát huy sức mạnh của quần chúng nhân dân để chủ động bảo vệ an ninh, trật tự. Đây là nghệ thuật “bày binh, bố trận” mang tính chiến lược và chiến thuật cao theo một thế trận thống nhất do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, điều hành các cơ quan, ban ngành, tổ chức chính trị, xã hội từ Trung ương đến cơ sở và quần chúng nhân dân đã được tuyên truyền vận động, giác ngộ, hướng dẫn tham gia và lực lượng Công an nhân dân làm tham mưu, nòng cốt. Bản chất của thế trận ANND chính là sự kết hợp sức mạnh của cả hệ thống chính trị và của quần chúng nhân dân với sức mạnh của cơ quan chuyên trách bảo vệ ANQG là Công an nhân dân, thông qua các lực lượng, phương tiện, thế trận nghiệp vụ, các đề án, phương án, kế hoạch để chủ động tấn công làm thất bại âm mưu, hoạt động xâm phạm ANQG của các thế lực thù địch và bọn tội phạm, bảo vệ vững chắc an ninh, trật tự. Đây cũng đồng thời là mục đích của thế trận ANND – một thế trận được xây dựng trên nền ANND vững chắc, mà cốt lõi là phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, lấy địa bàn khu dân cư làm cơ sở.
Thể chế hóa quan điểm trên của Đảng, Luật An ninh quốc gia (năm 2004) quy định: “Thế trận ANND là việc tổ chức, bố trí lực lượng bảo vệ ANQG và các nguồn lực cần thiết để chủ động bảo vệ ANQG”. (Điều 3, khoản 10).
Luật An ninh quốc gia xác định rõ nội dung xây dựng nền ANND và thế trận ANND, bao gồm: (1) Vận động toàn dân tham gia phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc; giáo dục, động viên cán bộ, công chức người lao động và mọi công dân tham gia xây dựng địa phương, cơ quan, tổ chức vững mạnh; xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. (2) Xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, chính sách, kế hoạch bảo vệ ANQG gắn với xây dựng, củng cố hệ thống chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại và kết hợp chặt chẽ với xây dựng nền QPTD. (3) Tăng cường pháp chế XHCN, xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ ANQG. (4) Xây dựng lực lượng bảo vệ ANQG vững mạnh; xây dựng các phương án và tổ chức, bố trí lực lượng, phương tiện cần thiết để chủ động bảo vệ ANQG trong mọi tình huống.
Đảng lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt sự nghiệp bảo vệ ANQG. Toàn bộ công tác đảm bảo an ninh, trật tự của đất nước được Đảng hoạch định thành đường lối, chủ trương, chính sách. Trong đó, Đảng đề ra quan điểm, phương châm, nguyên tắc, tư tưởng chỉ đạo; xác định mục tiêu, nhiệm vụ và các giải pháp đảm bảo ANQG. Các nghị quyết của Đảng, nhất là Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 17 tháng 12 năm 1998 của Bộ Chính trị về Chiến lược an ninh quốc gia và Nghị quyết 28-NQ/TW ngày 25 tháng 10 năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” đã thể hiện rõ đường lối an ninh – quốc phòng của Đảng, trong đó xây dựng thế trận ANND được Đảng xác định là một trọng tâm chiến lược.
Mặc dù Đảng chưa ban hành nghị quyết, chỉ thị riêng để lãnh đạo xây dựng nền ANND, thế trận ANND, nhưng Đảng có những quan điểm, định hướng đường lối xây dựng thế trận ANND rất rõ ràng, gắn với nhiệm vụ bảo vệ ANQG, giữ gìn trật tự an ninh an toàn xã hội trong từng thời điểm. Những quan điểm, đường lối chung đó là:
Trước hết, Đảng ta xác định bảo vệ ANQG, đấu tranh chống “diễn biến hòa bình” là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân và Nhà nước ta, của các cấp, các ngành, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt của Đảng và sự quản lý, điều hành thống nhất của Nhà nước, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân có vai trò đặc biệt quan trọng.
Quan điểm về phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của khối đại đoàn kết toàn dân; sức mạnh của cả dân tộc và sức mạnh thời đại; sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế; yếu tố truyền thống với yếu tố hiện đại trong bảo vệ ANQG. Kết hợp chặt chẽ thế trận ANND với thế trận QPTD.
Quan điểm về kết hợp hai nhiệm vụ chiến lược: Xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Gắn nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội với nhiệm vụ an ninh, quốc phòng, đối ngoại; kinh tế, đối ngoại với quốc phòng, an ninh.
Đây là những quan điểm rất cơ bản của Đảng lãnh đạo sự nghiệp bảo vệ ANQG. Những quan điểm này đã được vận dụng vào quá trình xây dựng, củng cố nền ANND và thế trận ANND. Từ những quan điểm, đường lối trên, Đảng ta đã xác định rõ những định hướng lớn để lãnh đạo quá trình xây dựng, triển khai, củng cố vững chắc thế trận ANND.
Thứ nhất, Đảng xác định xây dựng, củng cố thế trận ANND là một bộ phận quan trọng của ANQG, bảo vệ ANQG và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Đây là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của cả hệ thống chính trị, của toàn dân và các lực lượng vũ trang nhân dân trong cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ, lực lượng vũ trang làm nòng cốt. Cơ chế này phát huy được sức mạnh tổng hợp của toàn Đảng, toàn dân, các ngành, các cấp tham gia xây dựng và triển khai thế trận ANND. Đồng thời xác định chủ thể lãnh đạo là Đảng; chỉ đạo, quản lý, điều hành thế trận là Nhà nước. Chủ thể thực hiện là các ngành, các cấp, quần chúng nhân dân, các giai tầng xã hội; lực lượng Công an nhân dân làm nòng cốt tham mưu, hướng dẫn, phối hợp xây dựng thế trận và sử dụng các lực lượng, phương tiện, biện pháp riêng để thực hiện các đề án, phương án, kế hoạch nghiệp vụ trong thế trận ANND.
Thứ hai, thế trận ANND phải là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; được xây dựng, củng cố, phát triển theo hướng toàn dân, toàn diện. Theo đó, thế trận ANND phải được xây dựng trên cơ sở sự ổn định và phát triển bền vững mọi mặt đời sống xã hội: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại, quốc phòng, an ninh… tức là trên nền ANND vững chắc, phục vụ phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”. Muốn vậy, phải huy động được sức mạnh của quần chúng tham gia xây dựng, củng cố thế trận ANND, thông qua phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc nhằm khơi dậy sức mạnh, tiềm lực to lớn của nhân dân trong phòng ngừa, đấu tranh với các âm mưu, hoạt động xâm phạm ANQG của các thế lực thù địch, gắn kết và thúc đẩy các phong trào cách mạng khác, góp phần củng cố, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, huy động mọi tiềm lực của đất nước trong sự nghiệp bảo vệ ANTT. Thực tế cho thấy, công tác vận động quần chúng, xây dựng và phát triển sâu rộng phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc thực sự là yếu tố quyết định hiệu quả của thế trận ANND. Một thế trận ANND do nhân dân làm chủ thể thực hiện nhằm bảo vệ vững chắc ANQG, giữ gìn TTATXH phục vụ phát triển kinh tế, xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược trong giai đoạn cách mạng mới và mục tiêu xây dựng CNXH ở nước ta. Thế trận ấy mới đảm bảo đúng tính chất thế trận của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Một thế trận như vậy mới phát huy được hiệu lực, hiệu quả của thế trận ANND.
Thứ ba, Đảng nhấn mạnh trong quá trình xây dựng, củng cố thế trận ANND phải phát huy được sức mạnh tổng hợp và mọi tiềm lực của đất nước, hội tụ đầy đủ thế và lực. Đó là sức mạnh vật chất (tiềm lực kinh tế), sức mạnh tinh thần (tiềm lực văn hóa – xã hội); sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc; đồng thời kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế, yếu tố truyền thống với yếu tố hiện đại, nội lực với ngoại lực. Quá trình thực hiện công cuộc đổi mới 30 năm qua đã chứng minh sức mạnh tổng hợp là nền tảng vững chắc của sự nghiệp quốc phòng, an ninh cũng như để xây dựng, củng cố nền ANND, thế trận ANND kết hợp với nền QPTD và thế trận QPTD thành một thế trận toàn diện, hoàn chỉnh trong mọi giai đoạn của cách mạng, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ ANQG, giữ vững ổn định chính trị; chủ động phòng ngừa, đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá Việt Nam của các thế lực thù địch trong chiến lược “diễn biến hòa bình” không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.
Thứ tư, Đảng đặc biệt quan tâm đề cao vai trò nòng cốt của lực lượng Công an nhân dân trong xây dựng, củng cố thế trận ANND. Trong sự nghiệp bảo vệ ANQG, đảm bảo trật tự, an toàn xã hội, lực lượng Công an nhân dân luôn đảm nhận vai trò hạt nhân, nòng cốt. Đây là sứ mệnh lịch sử được giao phó, vì Công an nhân dân là lực lượng vũ trang trọng yếu, tin cậy của Đảng. Điều 4, Luật Công an nhân dân (2005) quy định: “Công an nhân dân là lực lượng nòng cốt của lực lượng vũ trang nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ ANQG và giữ gìn trật tự, an toàn xã hội của Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghia Việt Nam”. Điều 15 Luật này cũng quy định: “Lực lượng ANND làm nòng cốt xây dựng thế trận ANND trên các lĩnh vực, tại các địa bàn”. Vai trò nòng cốt của lực lượng công an nhân dân được thể hiện qua việc tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành các Nghị quyết, chủ trương, văn bản pháp luật về đảm bảo ANQG, TTATXH; xây dựng nền ANND và thế trận ANND; phối hợp với các ngành chức năng hướng dẫn và triển khai các mặt công tác đảm bảo ANQG, phát động sâu rộng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Đồng thời, lực lượng Công an nhân dân, trực tiếp là lực lượng ANND xây dựng và triển khai các đề án, phương án, kế hoạch đảm bảo an ninh trên từng địa bàn, tuyến, lĩnh vực trọng điểm để chủ động phòng ngừa, chủ động đấu tranh, giữ vững ổn định chính trị, xã hội.
Thứ năm, Đảng xác định phải kết hợp chặt chẽ nền ANND, thế trận ANND với nền QPTD và thế trận QPTD. Đây là tư duy mới, là định hướng chiến lược của Đảng đối với sự nghiệp quốc phòng, an ninh. Luận điểm này của Đảng xuất phát từ mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ hội nhập là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ lợi ích chính trị, an toàn xã hội. Mục tiêu đó thể hiện sự gắn bó giữa quốc phòng – an ninh trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, mà vai trò nòng cốt là các lực lượng Công an nhân dân và Quân đội nhân dân. Sự kết hợp nền và thế trận ANND với nền và thế trận QPTD sẽ tạo dựng một thế trận toàn diện, đồng bộ, vững chắc trên các địa bàn, tuyến, lĩnh vực và trong phạm vi cả nước, đảm bảo tính chủ động chiến lược trong phòng ngừa và tấn công, sẵn sàng đánh thắng mọi âm mưu, hoạt động xâm phạm ANQG của các thế lực thù địch và phản động chống phá Việt Nam.
Từ phân tích trên đây cho thấy xuất phát từ những quan điểm cơ bản về bảo vệ ANQG, Đảng đã đưa ra những chủ trương, đường lối rất quan trọng để định hướng, lãnh đạo xây dựng và củng cố thế trận ANND trong sự nghiệp bảo vệ ANQG, giữ gìn tật tự an toàn xã hội. Đây là tư duy sáng tạo, là nghệ thuật lãnh đạo công tác an ninh của Đảng ta.
Đinh Văn Bình – PhòngTham mưu