Phát huy vai trò của công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật của Đảng trong đấu tranh phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống gắn với bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong giai đoạn hiện nay

Trước tình hình thế giới và khu vực hiện nay có nhiều diễn biến phức tạp, khó dự báo về tình hình an ninh chính trị, kinh tế - xã hội trong nước và quốc tế, nhất là tác động của toàn cầu hóa, sự phát triển mạnh mẽ, nhảy vọt của khoa học - công nghệ, mặt trái của cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế. Tại Đại hội XIII, Đảng ta nhận định: “Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ yếu song thế giới đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức như “chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chủ nghĩa dân túy đang nổi lên” (1), các vấn đề an ninh phi truyền thống vẫn đang tiếp diễn, đại dịch Covid-19 vẫn có những diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu… Đặc biệt, “Sự chống phá của các thế lực thù địch, tổ chức phản động ngày càng tinh vi hơn”(2). Gần đây, các thế lực thù địch đã triệt để lợi dụng những “điểm nóng” trên các lĩnh vực của Việt Nam nhằm xuyên tạc tình hình phát triển của đất nước, hướng lái những tư tưởng và hành động sai trái, chống đối, bất tuân, bạo lực và bạo động trong cộng đồng nhân dân và xã hội; từ đó lôi kéo, tập hợp những phần tử bất mãn, cơ hội chính trị trong và ngoài nước, các tổ chức quốc tế và chính phủ các nước can dự vào công việc nội bộ của Việt Nam. Ngoài ra, chúng móc nối, xâm nhập vào nội bộ của Đảng, tìm cách phân hóa tổ chức để tìm ra “ngọn cờ” tập hợp lực lượng. “Ngọn cờ” mà các thế lực thù địch hướng tới chính là những phần tử ở ngay trong hàng ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng nhưng có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, bất mãn chính trị.

Trong khi đó, “những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và tình hình tham nhũng, lãng phí, tiêu cực... còn diễn biến phức tạp” (3). Nghiêm trọng hơn, “Một bộ phận cán bộ, đảng viên bản lĩnh chính trị không vững vàng, suy thoái về tư tưởng chính trị, còn hoài nghi, mơ hồ về mục tiêu, lý tưởng của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; một số ít hoang mang, dao động, mất lòng tin; cá biệt còn phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng” (4). Tình trạng này “làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ”. Đây là những thách thức rất lớn đang đặt ra đối với công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng giai đoạn hiện nay.

Ảnh minh họa

Do đó việc đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng, ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, tình trạng quan liêu, tham nhũng, tiêu cực trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng đã đặt ra yêu cầu cấp thiết đòi hỏi Đảng ta phải đổi mới và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của Đảng.

Thực tiễn đã khẳng định, bất kỳ tổ chức nào, muốn tồn tại và phát triển đều phải thực hiện chức năng, nhiệm vụ kiểm tra, giám sát thuộc phạm vi lãnh đạo, quản lý của mình. V.I.Lênin đã khẳng định: Khi đường lối, chính sách đã được xác định, phương hướng đã được thông qua thì nhiệm vụ tổ chức thực hiện phải đặt lên hàng đầu và sự lãnh đạo phải “chuyển trọng tâm từ việc soạn thảo các sắc lệnh và mệnh lệnh sang việc lựa chọn người và kiểm tra sự thực hiện”. Hồ Chí Minh đã khẳng định: “...Khi đã có chính sách đúng, thì sự thành công hoặc thất bại của chính sách đó là do nơi cách tổ chức công việc, nơi lựa chọn cán bộ và do nơi kiểm tra. Nếu ba điều ấy sơ sài, thì chính sách đúng mấy cũng vô ích”.

Đảng ta xác định kiểm tra, giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng: Trong suốt quá trình hoạt động, Đảng không những luôn coi trọng mà còn xác định kiểm tra, giám sát là một trong những chức năng, nội dung lãnh đạo của Đảng. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng đã khẳng định kiểm tra, giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng: “Muốn lãnh đạo tốt, … phải tăng cường việc kiểm tra, xem xét để kịp thời phát hiện những kinh nghiệm thành công hoặc thất bại mà bồi bổ cho công tác lãnh đạo của mình. Lãnh đạo mà không kiểm tra thì lãnh đạo sẽ trở thành quan liêu”. Công tác kiểm tra, giám sát là khâu rất quan trọng vì nó là nhiệm vụ thường xuyên của cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp; đồng thời là một bộ phận rất quan trọng trong công tác xây dựng Đảng cũng như trong toàn bộ công tác lãnh đạo của Đảng. Trong điều kiện Đảng lãnh đạo chính quyền thì càng phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Báo cáo xây dựng Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã rút ra một trong năm bài học kinh nghiệm trong công tác xây dựng Đảng, trong đó khẳng định công tác kiểm tra, giám sát của Đảng là: “Đảng phải tăng cường và nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát. Thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nghị quyết, quyết định của Đảng để phát huy ưu điểm, phòng ngừa và khắc phục kịp thời sai lầm, khuyết điểm; kiểm tra, giám sát công tác, năng lực và phẩm chất của cán bộ, đảng viên”.

Kiểm tra, giám sát là hoạt động không thể thiếu trong hoạt động lãnh đạo và quản lý, diễn ra trong tất cả các khâu của quy trình lãnh đạo và quản lý. Trước tình hình công tác xây dựng Đảng còn những khuyết điểm, yếu kém, hạn chế, mà một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là do chưa thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của việc thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX và các Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 6, lần thứ 9... khoá IX đã đề ra nhiệm vụ và trách nhiệm giám sát của các cấp ủy, tổ chức đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị nhằm tạo chuyển biến trong công tác xây dựng Đảng, công tác kiểm tra, kỷ luật của Đảng. Đồng thời, trước yêu cầu khách quan và tình hình thực tế công tác đổi mới việc xây dựng, chỉnh đốn Đảng đòi hỏi Đảng ta cần cả “sự giám sát trong nội bộ Đảng” và cả “chịu sự giám sát của nhân dân” thì sẽ giúp cho việc ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, tình trạng quan liêu, tham nhũng, tiêu cực trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức; tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng, ngăn ngừa các nguy cơ của Đảng cầm quyền; góp phần đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã quyết định đưa công tác kiểm tra, giám sát vào Điều lệ Đảng. Điều lệ Đảng khoá X đã bổ sung vào Điều 30, Điều 32 về chức năng, nhiệm vụ kiểm tra, giám sát cho các cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp.

Mục đích cơ bản của công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của Đảng được thể hiện trên ở các mặt sau:

Thứ nhất, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, sự đoàn kết thống nhất và bảo đảm thực hiện dân chủ trong Đảng, giữ vững kỷ cương, kỷ luật của Đảng; phòng ngừa, ngăn chặn sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng, tránh các nguy cơ sai lầm về đường lối, quan liêu, xa dân của đảng cầm quyền, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng.

Thứ hai, tạo sự chuyển biến tích cực về tư tưởng, nhận thức và hành động trong Đảng đối với công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng, trước hết là trong cấp ủy, đặc biệt là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội các cấp. Từng bước hoàn thiện quan điểm, nội dung, phương pháp, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Đảng trong tình hình mới.

Thứ ba, kịp thời đánh giá đúng ưu điểm của tổ chức đảng và đảng viên để phát huy; phát hiện, làm rõ thiếu sót, khuyết điểm để uốn nắn, khắc phục và xử lý nghiêm minh khi có vi phạm, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; phục vụ việc tổng kết thực tiễn, nhân rộng những nhân tố mới, bổ sung, hoàn thiện và phát triển đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chống tư tưởng bảo thủ, trì trệ, cục bộ, bản vị, chống quan liêu, tham nhũng, tiêu cực.

Thứ tư, tạo sự chuyển biến trong nhận thức, phát huy vai trò của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân trong xã hội tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Đồng thời thường xuyên thực hiện công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch của cán bộ, đảng viên và nhân dân tại cơ sở nhằm phát hiện những hạn chế, khuyết điểm của các cá nhân, tổ chức trong việc thực hiện nhiệm vụ; tuyên dương, nhân rộng những cách làm hay, những mô hình sáng tạo, hiệu quả.

Để đạt được mục tiêu trên thì công tác kiểm tra, giám sát phải được đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, trước hết là nhiệm vụ của cấp ủy và người đứng đầu cấp ủy. Phải chủ động tiến hành, kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, lấy “xây” là cơ bản nhưng “chống” phải hết sức quyết liệt. Thực hiện đồng bộ giữa công tác kiểm tra và công tác giám sát với phương châm “giám sát phải mở rộng”, “kiểm tra phải có trọng tâm, trọng điểm”; kịp thời phát hiện nhân tố tích cực để phát huy, khắc phục thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm từ lúc mới manh nha. Công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực có tính độc lập tương đối, gắn liền với công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, phải được tiến hành công khai, dân chủ, khách quan, thận trọng và chặt chẽ, bảo đảm đúng nguyên tắc, phương pháp công tác theo quy định của Đảng, không có “vùng cấm”, không có “ngoại lệ”, không có đặc quyền, nếu vi phạm phải xử lý công minh, chính xác, kịp thời, đúng nguyên tắc, phương pháp công tác đảng. Tổ chức đảng và đảng viên chịu sự kiểm tra, giám sát của Đảng và chịu sự giám sát của nhân dân.

Ảnh minh họa

Công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của Đảng là công tác đảng, là nhiệm vụ của toàn Đảng, được tiến hành đối với tổ chức đảng và đảng viên. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định: Kiểm tra, giám sát và giữ gìn kỷ luật của Đảng là nhiệm vụ của toàn Đảng. Các tổ chức đảng, trước hết là các cấp ủy đảng, cần tự mình tiến hành kiểm tra, giám sát và sử dụng các ban để tổ chức thường xuyên nhiệm vụ kiểm tra, giám sát. Công tác kiểm tra, giám sát là nhiệm vụ của toàn Đảng, tức là của mọi tổ chức đảng và đảng viên, tiến hành theo quy định của Điều lệ Đảng và sự phân công của tổ chức đảng có thẩm quyền. Để bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng, đòi hỏi các cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp phải chú trọng và thường xuyên tiến hành công tác kiểm tra, giám sát các tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, quyết định, chỉ thị của Đảng. Sự lãnh đạo của Đảng được tiến hành thông qua tổ chức và đảng viên đang hoạt động trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Mỗi tổ chức đảng phải xây dựng, tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát; đảng viên dù công tác ở lĩnh vực, cương vị nào đều phải tham gia kiểm tra, giám sát khi được tổ chức đảng có thẩm quyền phân công và chịu sự kiểm tra, giám sát trong việc thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đó là nhiệm vụ trực tiếp, thường xuyên của mọi tổ chức đảng và đảng viên.

Một khi có kiểm tra, giám sát tốt thì mới có thể đánh giá đúng, lựa chọn đúng và đặc biệt là kịp thời ngăn ngừa những sai phạm ngay từ khi mới có những dấu hiệu vi phạm; đó cũng là phương thức quan trọng để bảo vệ cán bộ, bảo vệ tổ chức đảng; bảo đảm Đảng và Nhà nước có đội ngũ cán bộ, công chức đủ phẩm chất và năng lực hoàn thành nhiệm vụ, được nhân dân tin yêu. Góp phần thực hiện được vai trò lãnh đạo và sứ mệnh lịch sử của Đảng Cộng sản Việt Nam trước giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam là xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản.

Phan Tiên

-----------------------------------------------

(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.163

(2) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.164

(3) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.164.

(4) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.168.