Xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới (phần 1)

Từ thực tiễn lịch sử lãnh đạo và tổ chức của Đảng ta, có thể thấy, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, một mặt khẳng định sức mạnh chính trị to lớn của Đảng trong cải tạo cái cũ, xây dựng cái mới đối với các lĩnh vực đời sống xã hội; mặt khác, đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện thoái hóa, biến chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên, đi ngược lại lợi ích, nguyện vọng của nhân dân. Đảng muốn giữ được vai trò lãnh đạo, được dân tin, dân phục, dân yêu thì Đảng phải vừa là người lãnh đạo, người đầy tớ trung thành và luôn đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết; trong đó yếu tố tiên quyết là đội ngũ cán bộ, đảng viên trung thành với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, có phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng trong sáng, lành mạnh, có năng lực và uy tín cao, đủ sức hoàn thành các nhiệm vụ chính trị mà tổ chức Đảng giao phó. Trong giai đoạn hiện nay, việc xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, đảng viên thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát của Đảng càng là yêu cầu cần thiết, cần được thực hiện đồng bộ tại các cấp ủy đảng.

Kiểm tra là một khâu trong công tác xây dựng Đảng, có vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, tăng cường sự đoàn kết thống nhất và thực hiện dân chủ trong Đảng. Để đảm bảo được điều đó, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra vừa “hồng” vừa “chuyên” luôn là công việc quan trọng cả trước mắt và lâu dài của công tác cán bộ nói chung và công tác cán bộ của Ngành Kiểm tra Đảng nói riêng. Trong thời gian qua, việc bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ kiểm tra luôn là vấn đề được cấp ủy, UBKT các cấp quan tâm, xây dựng. Từ đầu nhiệm kỳ XI và XII của Đảng đến nay, trình độ, năng lực nhiều mặt của đội ngũ cán bộ kiểm tra được nâng lên rõ nét. Nhiều việc khó, lĩnh vực khó đã được kiểm tra, giám sát, vi phạm bị xử lý nghiêm minh, đạt nhiều kết quả tốt, góp phần quan trọng vào công cuộc phòng chống tham nhũng, xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Kết luận số 34-KL/TW, ngày 18/4/2022 của Bộ Chính trị về Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2030 đánh giá: “Chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát được nâng lên, góp phần quan trọng vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, giữ vững kỷ luật, kỷ cương, sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, củng cố, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ”. Thời gian qua, cùng với việc kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát, cấp ủy, UBKT các cấp đã chú trọng bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận chính trị, kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác kiểm tra, nhất là cán bộ kiểm tra ở cấp cơ sở.

Về tiêu chuẩn, điều kiện, chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ kiểm tra cần bảo đảm các mặt sau:

Một là, đội ngũ cán bộ kiểm tra luôn gương mẫu, giữ gìn đạo đức cách mạng và đạo đức, phẩm chất nghề nghiệp, luôn tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, chấp hành nghiêm chỉnh Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, đường lối, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhiệt tình cách mạng, có tinh thần trách nhiệm và ý thức tổ chức, kỷ luật cao; luôn liêm khiết, trung thực, khách quan, công tâm, trong sạch, có bản lĩnh, dũng khí đấu tranh. Cán bộ kiểm tra khi xem xét sự việc, kết luận và đề xuất xử lý vụ việc luôn xem xét toàn diện đến hoàn cảnh và điều kiện công tác, mặt mạnh, mặt yếu của từng tổ chức đảng, đảng viên; tôn trọng sinh mệnh của cán bộ, đảng viên và uy tín của tổ chức đảng; luôn trung thực, khách quan, công tâm, chính xác, thận trọng, chặt chẽ, thực sự “thấu tình, đạt lý”, không gò ép, không khiên cưỡng, để đối tượng kiểm tra và tổ chức đảng, đảng viên có vi phạm, khuyết điểm phải “tâm phục, khẩu phục”. Khi tham mưu cho cấp có thẩm quyền xem xét, kết luận, xử lý kỷ luật luôn đảm bảo công minh, chính xác, kịp thời, có lý, có tình; sẵn sàng làm và chịu trách nhiệm đầy đủ đối với các nội dung tham mưu, về những nội dung công việc, nội dung thẩm tra, xác minh được giao; thành viên UBKT chịu trách nhiệm đầy đủ với các kết luận, quyết định mà bản thân tham gia thảo luận, biểu quyết. Khi xem xét, đánh giá người và việc, cán bộ kiểm tra luôn phải vì lợi ích của Đảng, của sự nghiệp cách mạng mà nói đúng sự thật, không thiên vị, không thành kiến, không chen động cơ cá nhân hoặc chạy theo tình cảm riêng tư; không bị chi phối trước bất kỳ sức ép nào.

Cán bộ kiểm tra luôn mạnh dạn đấu tranh và có phương pháp phù hợp trong đấu tranh, phê bình; giúp đỡ đồng chí, đối tượng được kiểm tra nhận thức rõ được đúng sai. Kịp thời cổ vũ mặt tốt, nhân tố mới, bảo vệ những tổ chức và cá nhân làm đúng và có phương pháp khắc phục mặt xấu, tiêu cực, góp phần chủ động phòng ngừa vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên. Biết yêu thương, quý trọng đồng chí nhưng không vì thế mà xuê xoa, bỏ qua một cách tùy tiện đối với khuyết điểm, sai lầm của đồng chí; không xa lánh mà luôn gần gũi giúp đỡ đồng chí khi có khuyết điểm, sai lầm. Tinh thần đoàn kết và tình cảm cách mạng giúp cán bộ kiểm tra xem xét, kết luận, xử lý vụ việc có lý có tình. Đồng thời, đây cũng là điều kiện để thực hiện tốt việc phối hợp công tác trong nội bộ với các ngành, thực hiện tốt quy chế phối hợp giữa UBKT với các tổ chức đảng có liên quan, góp phần giúp các cấp ủy, tổ chức đảng có giải pháp đúng đắn trong việc giải quyết các hiện tượng mất đoàn kết, cục bộ, bảo đảm sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng.

Lòng trung thành và tính gương mẫu của cán bộ kiểm tra còn được thể hiện ở lập trường kiên định, bản lĩnh chính trị vững vàng, có dũng khí đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, có tính chiến đấu cao khi thực hiện nhiệm vụ được giao. Tính chiến đấu được thể hiện ở tinh thần đấu tranh làm rõ đúng, sai, thấy đúng phải luôn bảo vệ, thấy sai phải đấu tranh, làm rõ ưu điểm, khuyết điểm, không nể nang, né tránh, không ngại va chạm; dám hy sinh quyền lợi của bản thân để bảo vệ Đảng, dám bảo vệ chân lý, lẽ phải. Trong quá trình tiến hành kiểm tra, nếu có vi phạm thì đấu tranh làm rõ nội dung, tính chất, mức độ, tác hại, nguyên nhân của vi phạm và các tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ. Đây là cuộc đấu tranh thẳng thắn, nhiều khi rất quyết liệt giữa cái đúng, mặt tích cực với cái sai, mặt tiêu cực trong bản thân đối tượng được kiểm tra, giữa chủ thể kiểm tra với đối tượng được kiểm tra, giữa đảng viên với đảng viên, giữa đảng viên với tổ chức đảng, giữa tổ chức đảng có thẩm quyền thi hành kỷ luật với đối tượng bị thi hành kỷ luật và ngay cả đối với chính bản thân cán bộ và tổ chức tiến hành kiểm tra. Không có tính chiến đấu cao, không có dũng khí đấu tranh chống tiêu cực, không có quan điểm, lập trường, bản lĩnh vững vàng, phương pháp thích hợp hoặc bị khuất phục bởi quyền uy, vật chất, bởi chủ nghĩa cá nhân thì không nhận xét, đánh giá hoặc kết luận được đúng, sai, ưu điểm, khuyết điểm, vi phạm.

Trong điều kiện cơ chế thị trường, hội nhập với bên ngoài, nhiều nhân tố tiêu cực tác động vào đội ngũ cán bộ của Đảng, kể cả đội ngũ cán bộ kiểm tra. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng, nhất là trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, cán bộ kiểm tra thường đối mặt với nhiều tác động tiêu cực (như áp lực từ các mối quan hệ của đối tượng được kiểm tra - là những cán bộ có chức vụ, quyền hạn, có nhiều mối quan hệ, thậm chí có nhiều tiền - luôn tìm cách tiếp cận, tác động, gây sức ép, mua chuộc, tặng quà có giá trị, mời giao lưu, ăn uống...). Yêu cầu đặt ra là cán bộ kiểm tra phải giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật, chấp hành nghiêm nội quy của Đoàn kiểm tra, giám sát, không ngả nghiêng, dao động trước tiêu cực, cám dỗ, không bị mua chuộc mới giúp cho các kết luận kiểm tra khách quan, chính xác. Chấp hành đúng quy định là yêu cầu nghề nghiệp và góp phần tạo nên uy tín của người cán bộ kiểm tra. Việc bảo đảm đạo đức nghề nghiệp chính là vấn đề quan trọng trong xây dựng văn hóa của người cán bộ kiểm tra Đảng nói riêng và văn hóa kiểm tra nói chung.

Hai là, đội ngũ cán bộ kiểm tra có trình độ học vấn, có năng lực trí tuệ, khả năng và kinh nghiệm thực tiễn ngày càng nâng cao, nắm vững nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát, có khả năng giải quyết nhiều vụ việc khó trong thực tế, có chuyên môn toàn diện ở nhiều lĩnh vực, cụ thể như: Công tác cán bộ; quản lý quy hoạch; quản lý tài chính, ngân sách; quản lý, sử dụng vốn và tài sản nhà nước; quản lý tài sản công; giao rừng, cho thuê rừng, quản lý, bảo vệ rừng; hoạt động điều tra, xử lý các vụ án; thực hiện quy định những điều đảng viên không được làm, những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”...

Đội ngũ cán bộ kiểm tra cần thường xuyên theo dõi, nắm chắc tình hình địa bàn; tuân thủ nguyên tắc, trình tự, thủ tục giải quyết công việc theo quy định; chấp hành nghiêm chỉnh chế độ bảo mật, kỷ luật phát ngôn và quy tắc ứng xử trong thực thi nhiệm vụ; đồng thời phải không ngừng củng cố uy tín tại địa bàn; luôn rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, phương pháp công tác tốt, thường xuyên trau dồi kiến thức ở các lĩnh vực để nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực công tác; nhạy bén, thận trọng, trung thực, khách quan, công tâm, có chính kiến, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong tham mưu, đề xuất, trong nhận xét, đánh giá về tình hình địa bàn, luôn nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ được giao; nhạy bén, thận trọng, trung thực, khách quan, công tâm, có chính kiến, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong tham mưu, đề xuất, nhận xét, đánh giá về tình hình địa bàn.

Ba là, đội ngũ cán bộ kiểm tra phải có tầm hiểu biết kiến thức ở nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội và có vốn sống thực tiễn phong phú. Điều này đòi hỏi đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát phải luôn tìm tòi học hỏi, cập nhật thường xuyên tình hình đời sống chính trị của thế giới, của đất nước, của lĩnh vực, địa bàn mình được phân công theo dõi.

Trong điều kiện thực hiện đổi mới toàn diện đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đội ngũ cán bộ kiểm tra cần đi sâu, đi sát thực tiễn, tích cực tìm tòi, học hỏi, tích lũy kinh nghiệm trong công tác và trong cuộc sống, điều này giúp họ nắm vững đường lối, chính sách, nghị quyết, chỉ thị, quyết định, quy định, quy chế, kết luận của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là những nội dung, quy định có liên quan đến lĩnh vực, ngành, địa phương, đơn vị được phân công phụ trách để có điều kiện giúp UBKT nắm chắc các địa bàn, thực hiện tốt công tác giám sát thường xuyên đối với các địa bàn và giúp UBKT xem xét, kết luận chính xác khi tiến hành kiểm tra, giám sát. Tầm hiểu biết và vốn sống thực tiễn sẽ giúp cán bộ kiểm tra tham gia công tác kiểm tra, giám sát một cách chân thực, khách quan, xem xét các sự việc đúng đắn, phù hợp, công tâm, chính xác, góp phần giúp cho tổ chức đảng và đảng viên được kiểm tra, giám sát nhìn nhận đúng thực tế, phát huy ưu điểm, sửa chữa, khắc phục khuyết điểm, vi phạm. Đặc điểm của công tác kiểm tra, giám sát là cán bộ kiểm tra thường tiếp xúc và giải quyết công việc với nhiều tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, nhiều đối tượng thuộc nhiều thành phần, địa vị xã hội, ở nhiều lĩnh vực, địa phương khác nhau. Đội ngũ cán bộ kiểm tra từng trải, có kinh nghiệm sống, hiểu việc, hiểu người thì sẽ có cách giải quyết, ứng xử đúng đắn, phù hợp, bảo đảm tính khách quan, toàn diện, lịch sử trong xem xét con người và sự việc.

Bốn là, đội ngũ cán bộ kiểm tra cần có phương pháp làm việc khoa học, sáng tạo, góp phần quan trọng đảm bảo chất lượng thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát. Phương pháp làm việc khoa học thể hiện cán bộ kiểm tra có khả năng tư duy, xem xét, phân tích, đánh giá sự việc, xử lý tình huống…

Đội ngũ cán bộ kiểm tra có trình độ nghiệp vụ là yếu tố quyết định chất lược các cuộc kiểm tra, giám sát, giải quyết các vụ việc. Trình độ nghiệp vụ thể hiện đội ngũ cán bộ kiểm tra nắm vững và sử dụng thành thạo hệ thống các kỹ năng nghiệp vụ. Với một số nhiệm vụ cụ thể: (1) Đối với Thư ký của đoàn kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, ngoài kiến thức chuyên môn, bao gồm sự hiểu biết về công tác xây dựng Đảng, về hệ thống chính trị; nắm vững nguyên tắc, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy trình nghiệp vụ, phương pháp tiến hành cuộc kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm và có kiến thức chuyên môn về một chuyên ngành, lĩnh vực cụ thể, thư ký Đoàn có các kỹ năng: Kỹ năng thu thập, tiếp nhận, quản lý hồ sơ, tài liệu; kỹ năng nghiên cứu, xử lý hồ sơ, tài liệu và tham mưu, đề xuất; kỹ năng giải quyết vấn đề, xử lý các tình huống; kỹ năng phối hợp và làm việc nhóm; kỹ năng tổng hợp, phân tích; kỹ năng sử dụng các trang thiết bị và phần mềm tin học văn phòng; kỹ năng viết và soạn thảo văn bản; lập và nộp lưu trữ hồ sơ, tài liệu...(2) Đối với thực hiện nhiệm vụ kiểm tra tài chính Đảng, cán bộ kiểm tra có các kỹ năng như: Kỹ năng khảo sát, nắm tình hình; kỹ năng tham mưu, đề xuất ý kiến về kế hoạch và biện pháp thực hiện; kỹ năng thu thập, nghiên cứu, phân tích, xử lý thông tin, bằng chứng; kỹ năng nhận diện, nhạy cảm với những lĩnh vực dễ xảy ra khuyết điểm, vi phạm, nhạy bén với các vấn đề phát sinh ở cơ sở, xác định trọng tâm, trọng điểm cần tập trung trong quá trình kiểm tra tài chính; kỹ năng giải quyết vấn đề, xử lý các tình huống và ra quyết định; kỹ năng thẩm tra, xác minh; kỹ năng phối hợp tham gia thực hiện công việc, làm việc theo tổ, nhóm; kỹ năng tổng hợp, phân tích; kỹ năng viết, soạn thảo văn bản, báo cáo; lập và nộp lưu trữ hồ sơ các cuộc kiểm tra…(3) Đối với cán bộ được phân công làm Thư ký các kỳ họp của UBKT: Ngoài các kiến thức chuyên môn về công tác xây dựng Đảng, công tác kiểm tra, giám sát thì các kỹ năng mềm như: Kỹ năng tiếp nhận và quản lý hồ sơ, tài liệu; kỹ năng xử lý thông tin và tham mưu, đề xuất; kỹ năng phối hợp thực hiện công việc, làm việc theo nhóm; kỹ năng sử dụng các trang thiết bị và phần mềm tin học văn phòng; kỹ năng tổng hợp, viết và soạn thảo văn bản; lập và nộp lưu trữ hồ sơ, tài liệu…

Đội ngũ cán bộ kiểm tra qua thực tiễn công việc và quá trình đào tạo, bồi dưỡng cần có hiểu biết nhất định về tâm lý con người; có khả năng vận động, thuyết phục, cảm hóa con người. Công tác kiểm tra, giám sát là công việc nội bộ của Đảng, được tiến hành theo nguyên tắc và phương pháp công tác Đảng. Đối tượng của công tác kiểm tra, giám sát là con người và tập thể con người đã qua phấn đấu, trưởng thành để trở thành đảng viên, được Đảng phân công nhiệm vụ, có vai trò, vị trí nhất định trong xã hội. Cán bộ kiểm tra cần nắm được tâm lý, tư tưởng, tình cảm của đảng viên được kiểm tra. Đảng viên phạm sai lầm, khuyết điểm, số đông có tâm lý băn khoăn, hối hận, muốn được tổ chức hiểu và mong được sự giúp đỡ để sửa chữa tiến bộ, nhưng cũng có những người viện dẫn nhiều lý do để bào chữa, che giấu sai lầm, khuyết điểm, thậm chí oán trách tổ chức, có trường hợp định kiến, mặc cảm với cán bộ kiểm tra, cho là “bới lông tìm vết”, cố tìm cách để xử lý kỷ luật mình… Nếu có khả năng vận động, thuyết phục và cảm hóa con người sẽ giúp cán bộ kiểm tra phát huy tính tự giác của đối tượng kiểm tra.

Hiện nay, trước yêu cầu ngày càng cao của công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng, UBKT và đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp cần xác định tốt ý chí quyết tâm, phát huy cao độ vai trò, trách nhiệm, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, tích cực góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp có đủ năng lực, phẩm chất, uy tín, thật sự trong sạch, vững mạnh. Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, công tác cán bộ là khâu “then chốt” của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Vì vậy, cán bộ kiểm tra phải là những chiến sĩ kiên cường, có bản lĩnh, nắm chắc các cơ chế, chính sách, Điều lệ Đảng, các quy chế, quy định của Đảng và Nhà nước. Kiểm tra là một nghề, người cán bộ kiểm tra muốn trụ vững với nghề phải giỏi chuyên môn, nghiệp vụ, giữ vững lý tưởng, đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị đáp ứng tốt nhất yêu cầu nhiệm vụ chính trị trong tình hình mới.

(Còn tiếp phần 2)