Sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung các quy định trong Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ

Ảnh minh họa

Qua 05 năm tổ chức triển khai thực hiện Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân, Công an các đơn vị, địa phương cấp đã tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả, góp phần quan trọng trong công tác bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Bộ Công an đã tham mưu với Chính phủ chỉ đạo, triển khai Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đạt nhiều kết quả tích cực, trong đó, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật được tiến hành rộng rãi, hiệu quả, qua đó đã nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong công tác quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ; công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm, vi phạm pháp luật về vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ đã có những chuyển biến rõ rệt, tình trạng tội phạm chế tạo, sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ sử dụng trái phép vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ đã được kiềm chế. Có thể nói, việc triển khai thực hiện Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đã bảo đảm được yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội, hỗ trợ đắc lực trong công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, giữ gìn an ninh, trật tự tại địa bàn cơ sở.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai, thực hiện Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc như:

(1) Thời gian vừa qua, Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản để đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế như:  Nghị quyết số 36/NQ-TW ngày 01/7/2014 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế, trong đó đã đề ra giải pháp đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quốc phòng, an ninh; Chỉ thị số 46-CT/TW ngày 22/6/2015 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo đảm an ninh, trật tự trong tình hình mới, trong đó đã đề ra nhiệm vụ nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh, trật tự; Nghị quyết số 68/NQ-CP Ngày 12/05/2020 của Chính phủ về việc ban hành Chương trình cắt giảm, đơn giản hoá quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh 2020-2025, trong đó giao nhiệm vụ các bộ, ngành hàng năm ban hành và tổ chức thực hiện kế hoạch cắt giảm, đơn giản hoá các quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh để kịp thời cắt giảm, đơn giản hoá ngay những quy định không hợp lý, đang là rào cản, gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh; Quyết định số 06/QĐ-TTg ngày 06/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó, giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa phương rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật để sử dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phục vụ thực hiện các thủ tục hành chính trên môi trường điện tử và phát triển kinh tế - xã hội; Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 15/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển dữ liệu số quốc gia tạo nền tảng cho triển khai Chính phủ số, bảo đảm cung cấp, chia sẻ dữ liệu chất lượng thông suốt giữa các cơ quan nhà nước theo quy định của pháp luật để hỗ trợ phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số đã xác định nhiệm vụ nâng cao việc ứng dụng cơ sở dữ liệu vào các hoạt động quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế và khu vực, đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia theo Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030. Trong khi đó, Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ đang quy định cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải xuất trình các loại giấy tờ liên quan đến hồ sơ pháp lý, các giấy tờ chứng minh đủ điều kiện để hoạt động nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ và giấy tờ tuỳ thân của người đến liên hệ làm thủ tục, như: Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, Giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự, Căn cước công dân, Chứng minh nhân dân, Chứng minh Công an nhân dân, Chứng minh quân đội nhân dân, Hộ chiếu, các quyết định phê duyệt, hồ sơ, giấy tờ chứng minh các điều kiện hoạt động như mặt bằng, dây truyền công nghệ, hệ thống điện, chống sét, chứng nhận kiểm định… do đó, để thực hiện cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân thì cần thiết phải cắt giảm các giấy tờ trên trong hồ sơ thủ tục hành chính.

(2) Thời gian vừa qua việc thẩm vấn, ghi lời khai đối với các đối tượng côn đồ, hung hãn, liều lĩnh, bất cần, đối tượng bị kích động mạnh, đối tượng sử dụng ma tuý dẫn đến ngáo đá gặp rất nhiều khó khăn, gây nguy hiểm cho điều tra viên và cán bộ điều tra trong quá trình hỏi cung, lấy lời khai, do đó, để ngăn ngừa đối tượng tự sát, chạy trốn, răn đe, giáo dục phạm nhân khi có hành vi vi phạm nội quy trại giam, ngăn chặn những hành vi tiêu cực của phạm nhân, đặc biệt là những trường hợp phạm nhân ngoan cố, chống đối, tấn công cán bộ trong quá trình làm việc, phạm nhân có biểu hiện thần kinh không ổn định thì việc trang bị Ghế thẩm vấn đối tượng đặc biệt cho Công an các đơn vị, địa phương rất cần thiết, tuy nhiên hiện nay chưa có văn bản pháp lý quy định về việc trang bị, quản lý, sử dụng đối với Ghế thẩm vấn đối tượng đặc biệt nên cần thiết phải bổ sung vào khái niệm công cụ hỗ trợ trong Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.

(3) Thực tế hiện nay, nhiều cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp của các nước trên thế giới có cho, tặng, viện trợ một số loại vũ khí, công cụ hỗ trợ cho Việt Nam để phục vụ việc nghiên cứu, sản xuất, trang bị, sử dụng cho các đối tượng theo quy định của pháp luật; đồng thời, một số tổ chức, cá nhân có nhu cầu mua bán, trao đổi, cho, tặng, phế liệu, phế phẩm vũ khí, công cụ hỗ trợ mà không còn khả năng phục hồi, tính năng, tác dụng để làm hiện vật trưng bày, triển lãm, tư liệu truyền thống, lịch sử. Tuy nhiên, tại Điều 5 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ quy định nghiêm cấm việc trao đổi, tặng, cho, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, phế liệu, phế phẩm vũ khí, công cụ hỗ trợ. Vì vậy, để tận dụng nguồn lực từ nước ngoài hỗ trợ Việt Nam trong nghiên cứu, sản xuất, trang bị, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, cũng như tạo cơ sở pháp lý cho các tổ chức, cá nhân sử dụng phế liệu, phế phẩm vũ khí, công cụ hỗ trợ làm hiện vật trưng bày, triển lãm, tư liệu truyền thống, lịch sử thì cần thiết phải nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các quy định tại khoản 7 và 10 Điều 5  Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ cho phù hợp với thực tiễn.

(4) Theo quy định tại Điều 21, 26 và 58 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ thì giấy phép sử dụng vũ khí quân dụng, vũ khí thể thao, công cụ hỗ trợ cấp cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có thời hạn 05 năm, sau khi hết thời hạn cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải làm thủ tục cấp đổi; bên cạnh đó, một số loại công cụ hỗ trợ (dùi cui cao su, áo giáp, găng tay bắt dao, quả nổ, bình xịt hơi cay...) được cấp giấy xác nhận đăng ký công cụ hỗ trợ, không có thời hạn. Tuy nhiên, thực tế quá trình thực hiện thấy, các loại vũ khí, công cụ hỗ trợ đã được cấp giấy phép sử dụng, giấy xác nhận đăng ký không có sự thay đổi về chủng loại, nhãn hiệu, ký hiệu, số hiệu, trong khi đó việc cấp đổi giấy phép sử dụng phát sinh nhiều chi phí, thời gian, nhân lực, do đó, cần thiết nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Điều 21, 26 và 58 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ theo hướng không quy định thời hạn giấy phép sử dụng, chuyển việc cấp giấy xác nhận đăng ký sang cấp giấy phép sử dụng công cụ hỗ trợ. Một số loại công cụ hỗ trợ có niên hạn sử dụng ngắn hoặc sử dụng một lần (bình xịt hơi cay, quả nổ nghiệp vụ...) chủ yếu trang bị, sử dụng cho lực lượng vũ trang phục vụ công tác huấn luyện, đấu tranh chống tội phạm nên không cấp giấy phép sử dụng, chỉ quản lý theo số lượng được trang bị, sử dụng.

(5) Một số quy định về việc nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh, sử dụng vật liệu nổ công nghiệp tại Điều 37, 38, 39, 40, 42, 43, 44 Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ còn chưa phù hợp với quy định một số luật có liên quan và thực tiễn quá trình triển khai thực hiện còn gặp một số khó khăn, vướng mắc đó là: Việc quy định tổ chức, doanh nghiệp thực hiện nghiên cứu trên cơ sở đề án nghiên cứu được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt là chưa phù hợp với Luật Khoa học và Công nghệ; chưa có quy định về việc đăng ký sản phẩm vật liệu nổ công nghiệp mới sản xuất, sử dụng tại Việt Nam; việc quy định chủng loại sản phẩm, quy mô sản xuất phải phù hợp với định hướng phát triển ngành vật liệu nổ công nghiệp không phù hợp với Luật Quy hoạch; việc quy định tổ chức, doanh nghiệp sử dụng vật liệu nổ công nghiệp không hết phải bán lại cho tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh vật liệu nổ công nghiệp gây khó khăn cho các đơn vị sử dụng; chưa có quy định về điều chỉnh cấp giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp gây khó khăn cho tổ chức, doanh nghiệp thực hiện khai thác khoáng sản khi có thay đổi về điều kiện địa chất, thiết kế khai thác; quy định giấy phép vận chuyển vật liệu nổ công nghiệp chỉ có giá trị cho 01 lượt vận chuyển gây khó khăn cho doanh nghiệp sử dụng vật liệu nổ không hết khi vận chuyển về lại phải xin giấy phép. Do đó, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định về nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh, sử dụng vật liệu nổ công nghiệp cho phù hợp với thực tiễn.

Để tháo gỡ khó khăn, bất cập trên thì cần thiết phải nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định trong Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ cho phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu công tác quản lý nhà nước và phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm, vi phạm pháp luật về vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ trong tình hình mới.