Sự cần thiết phải ban hành Luật Dữ liệu

Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt và sáng suốt của Đảng và Nhà nước, đã có những bước tiến đáng kể trong việc xây dựng và phát triển hạ tầng dữ liệu quốc gia, với việc khởi tạo thành công 07 Cơ sở dữ liệu quốc gia và việc liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở này, góp phần cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Ảnh minh họa

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần được khắc phục, như việc một số bộ, ngành chưa có đủ hạ tầng công nghệ thông tin cốt lõi, sự trùng lặp và chồng chéo trong thu thập và lưu trữ dữ liệu, hay những lỗ hổng bảo mật trong các hệ thống thông tin. Điều này đòi hỏi sự quan tâm đầu tư và nâng cấp hơn nữa từ phía các cơ quan chức năng, để đảm bảo an ninh và an toàn thông tin, cũng như hiệu quả trong việc quản trị và vận hành hệ thống.

Trong bối cảnh hiện nay, việc kết nối và chia sẻ thông tin giữa Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương đang được đẩy mạnh mạnh mẽ, mang lại những lợi ích thiết thực trong công tác quản lý nhà nước, giảm thiểu thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng dịch vụ công. Điều này đã giúp tiết kiệm đáng kể nguồn lực tài chính cho việc xây dựng và duy trì các cơ sở dữ liệu độc lập, khi mà việc kết nối và sử dụng chung dữ liệu đã trở nên khả thi và hiệu quả.

Xu hướng hình thành cơ sở dữ liệu tập trung đang được thế giới áp dụng rộng rãi, và Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật này. Việc xây dựng Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia, chứa đựng dữ liệu liên quan đến người dân và thông tin tổng hợp từ các cơ sở dữ liệu khác, sẽ trở thành trụ cột chính trong việc xây dựng nền tảng cho Chính phủ số, thúc đẩy phát triển kinh tế số và xã hội số. Sự hình thành của các hệ thống dữ liệu tin cậy và ổn định sẽ là nền tảng để triển khai các giải pháp kết nối, chia sẻ và tái sử dụng thông tin, từ đó phát triển các ứng dụng phân tích dữ liệu chuyên sâu, tạo ra giá trị mới và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên số.

Đầu tư vào việc nâng cấp và mở rộng Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia không chỉ giúp tiết kiệm chi phí so với việc duy trì nhiều hệ thống riêng lẻ, mà còn tạo điều kiện cho việc chia sẻ và khai thác thông tin một cách hiệu quả giữa các bộ, ngành và địa phương. Điều này giúp cơ quan quản lý dữ liệu không cần phải thiết lập thêm các kênh kết nối riêng biệt, đồng thời tăng cường khả năng tiếp cận và sử dụng thông tin đã được tích hợp và lưu trữ trong Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia, góp phần vào việc xây dựng một xã hội thông tin minh bạch và hiện đại.

Kết quả từ việc rà soát pháp luật hiện hành cho thấy, có tới 69 Luật liên quan đến quản lý Cơ sở dữ liệu, bao gồm cả Cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyên ngành. Mặc dù một số luật đã đề cập đến trách nhiệm của các cơ quan trong việc quản lý Cơ sở dữ liệu, nhưng chỉ một phần nhỏ trong số đó có quy định cụ thể về việc xây dựng, thu thập, và sử dụng thông tin. Hiện nay, dựa trên các quy định của pháp luật, các bộ, ngành và địa phương đã triển khai xây dựng gần 40 Cơ sở dữ liệu quốc gia và khoảng 50 Cơ sở dữ liệu chuyên ngành để phục vụ công tác quản lý nhà nước. Tuy nhiên, đa số các luật hiện tại đều thiếu sự cụ thể và thống nhất trong các quy định liên quan đến quản lý dữ liệu, và chưa có quy định nào về việc điều chỉnh các dịch vụ dữ liệu hay các nền tảng công nghệ mới như AI, điện toán đám mây, blockchain, IoT và big data, những công nghệ đang ngày càng phổ biến trên thế giới.

Trước tình hình này, việc ban hành một Luật Dữ liệu là cần thiết để đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ trong việc quản lý, sử dụng thông tin từ các Cơ sở dữ liệu, nhằm phục vụ hiệu quả hơn cho công tác quản lý nhà nước và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.