Sự cần thiết phải ban hành Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ

Từ ngày 04 tháng 10 năm 2001, Luật Phòng cháy và chữa cháy đã chính thức có hiệu lực. Việc ban hành Luật Phòng cháy và chữa cháy đã góp phần tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước và đề cao trách nhiệm của toàn dân đối với hoạt động phòng cháy và chữa cháy; bảo vệ tính mạng, sức khỏe con người, bảo vệ tài sản của Nhà nước, tổ chức và cá nhân, bảo vệ môi trường, bảo đảm an ninh và trật tự an toàn xã hội trong thời gian qua. Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, quá trình thi hành Luật Phòng cháy và chữa cháy cũng đã bộc lộ một số hạn chế, vướng mắc, bất cập cần được sửa đổi, bổ sung để đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong tình hình mới, đồng thời, đảm bảo sự thống nhất và chặt chẽ trong hệ thống pháp luật Nhà nước.

Lực lượng PCCC và CNCH Công an tỉnh thực tập phương án chữa cháy và CNCH tại Khách sạn Indochine (https://congan.kontum.gov.vn)

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã xác định: “Tăng cường công tác phòng, chống cháy, nổ và tìm kiếm CNCH; ứng phó kịp thời, hiệu quả với các đe doạ an ninh phi truyền thống, nhất là nhiệm vụ CNCH, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh; bảo đảm an ninh xã hội, an ninh con người”. Đồng thời, các văn bản khác như: Kết luận số 19-KL/TW ngày 14/10/2021 của Bộ Chính trị về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; Nghị quyết số 99/2019/QH14 ngày 27/11/2019 của Quốc hội; Chỉ thị số 47-CT/TW ngày 25/6/2015 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác PCCC cũng đã khẳng định và đề ra nhiệm vụ cụ thể cho việc xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật về PCCC, CNCH.

Bên cạnh việc thể chế hóa các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và tăng cường sự lãnh đạo, quản lý về công tác PCCC và CNCH, việc ban hành Luật PCCC và CNCH còn nhằm bổ sung quy định về hoạt động CNCH cho phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013 và thi hành quy định của Hiến pháp năm 2013 về bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Thực tế, hoạt động CNCH của lực lượng PCCC có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân. Việc bổ sung quy định về hoạt động CNCH vào luật pháp là cần thiết để phù hợp với Hiến pháp năm 2013, đồng thời cung cấp cơ sở pháp lý vững chắc cho lực lượng PCCC trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình.

Ngoài ra, tham khảo kinh nghiệm từ nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga, Mỹ, Đức, Pháp, Thái Lan, Singapore, Malaysia, cho thấy việc giao nhiệm vụ CNCH cho lực lượng PCCC chuyên trách đã mang lại hiệu quả cao. Tại Việt Nam, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH đã và đang thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về CNCH một cách xuất sắc, góp phần vào sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước.

Do đó, việc ban hành Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ là vô cùng cần thiết nhằm cụ thể hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về việc tăng cường và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực PCCC, đồng thời tạo cơ sở pháp lý vững chắc để bảo đảm thi hành các quy định của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến quyền con người, quyền công dân. Luật mới sẽ đáp ứng các yêu cầu thực tiễn trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự, bảo vệ tính mạng, sức khỏe con người, và tài sản; đồng thời, cung cấp một cơ sở pháp lý đầy đủ cho hoạt động PCCC và CNCH, đảm bảo sự đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật, khắc phục các hạn chế, vướng mắc và bất cập của pháp luật hiện hành.

Nội dung cơ bản các chính sách của dự án luật

1. Chính sách 1: Quy định bao quát, thống nhất hoạt động PCCC; phân loại cơ sở thuộc diện quản lý về PCCC; phân công, phân cấp, xác định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong hoạt động PCCC với các nội dung sau đây:

  - Quy định bao quát, cụ thể các loại hình cơ sở thuộc diện quản lý về PCCC; điều chỉnh các quy định còn chưa cụ thể, chưa rõ ràng hoặc bổ sung các nội dung mới để đảm bảo thực thi quy định về hoạt động PCCC.

- Nghiên cứu bổ sung các quy định về phân công, phân cấp trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong quản lý về PCCC; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về PCCC cũng như trách nhiệm của các cấp, các ngành, các đơn vị, cơ sở, chủ hộ gia đình, cá nhân trong việc tổ chức thực hiện công tác PCCC; đẩy mạnh việc phân công, phân cấp, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong công tác đầu tư, quản lý hoạt động PCCC.

- Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp và tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục kiến thức, kỹ năng về PCCC.

Tổ chức thực tập phương án chữa cháy và CNCH tại “Tổ liên gia an toàn PCCC” (nguồn ảnh: congan.kontum.gov.vn)

2. Chính sách 2: Quy định cụ thể các hoạt động CNCH có tác động trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân mà chưa được quy định trong văn bản Luật với các nội dung sau đây:

Bổ sung các quy định cụ thể về tổ chức, hoạt động CNCH, phạm vi hoạt động CNCH, các điều kiện bảo đảm và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong công tác CNCH; quy định phòng ngừa sự cố, tai nạn; huấn luyện kỹ năng, nghiệp vụ CNCH; xây dựng phương án sẵn sàng xử lý các tình huống CNCH; công tác tuyên truyền, hướng dẫn kiến thức về CNCH; chế độ chính sách đối với lực lượng thực hiện nhiệm vụ CNCH và những vấn đề khác có liên quan tới công tác CNCH.

3. Chính sách 3: Quy định thực hiện xã hội hóa công tác PCCC đối với một số nội dung quản lý nhà nước về PCCC với các nội dung sau đây:       

Sửa đổi, bổ sung các quy định để đẩy mạnh xã hội hóa một số nội dung trong lĩnh vực PCCC như: Tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm định, tư vấn giám sát về phòng cháy, chữa cháy; kiểm định kỹ thuật về phòng cháy, chữa cháy; thi công, lắp đặt, bảo dưỡng hệ thống phòng cháy và chữa cháy; kiểm tra về PCCC; tuyên truyền, huấn luyện, hướng dẫn về nghiệp vụ PCCC và CNCH; kinh doanh phương tiện, thiết bị, vật tư PCCC và CNCH. Bên cạnh đó, có chính sách ưu đãi thuế đối với tổ chức, cá nhân sản xuất, lắp ráp phương tiện PCCC; hoàn trả bồi thường thiệt hại phương tiện, tài sản được huy động để chữa cháy; chính sách đối với người tham gia chữa cháy; chính sách khuyến khích đầu tư cho hoạt động PCCC…

4. Chính sách 4: Xây dựng, bố trí lực lượng, nhiệm vụ của lực lượng PCCC và CNCH với các nội dung sau đây:

- Điều chỉnh quy định việc xây dựng, bố trí lực lượng phù hợp với từng địa phương, địa bàn và linh động để các địa phương được chủ động căn cứ vào yêu cầu công tác bảo đảm PCCC, CNCH ở từng địa bàn, cơ sở.

- Quy định cụ thể, toàn diện nhiệm vụ của lực lượng PCCC và CNCH trong văn bản luật, nhất là những nhiệm vụ có liên quan trực tiếp đến việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân, qua đó bảo đảm cơ sở pháp lý cho việc thực thi nhiệm vụ của lực lượng PCCC và CNCH cũng như bảo đảm quyền con người, quyền công dân được thực hiện theo đúng quy định của Hiến pháp năm 2013.

- Đổi mới và đa dạng hóa hình thức, chương trình đào tạo, bồi dưỡng, huấn luyện để nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH ; củng cố, phát triển lực lượng PCCC cơ sở, chuyên ngành và dân phòng; nghiên cứu quy định về hoạt động PCCC, CNCH tình nguyện để tăng cường nguồn nhân lực phục vụ hoạt động PCCC và CNCH.

5. Chính sách 5: Bảo đảm điều kiện đối với hoạt động PCCC, CNCH với những nội dung sau đây:

- Huy động nguồn lực đầu tư cho hoạt động PCCC và CNCH từ các nguồn ngân sách nhà nước, nguồn vốn ODA, nguồn thu từ bảo hiểm cháy, nổ, nguồn đóng góp tự nguyện, tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước, tổ chức, cá nhân nước ngoài và các nguồn lực khác theo quy định của pháp luật.

- Đẩy mạnh xã hội hóa đầu tư phát triển PCCC thông qua các tổ chức chính trị - xã hội, Hiệp hội phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ Việt Nam và các tổ chức xã hội khác; bổ sung, hoàn thiện chế độ, chính sách nhằm thu hút nhân lực phục vụ chuyên nghiệp trong lực lượng Cảnh sát PCCC, CNCH và các lực lượng PCCC ở cơ sở./.